සිංහරාජ වන රක්ෂිතය - Sinharaja Forest Reserve

 

සිංහරාජය යනු වැසි වනාන්තරයක් වන අතර ශ්‍රී ලංකාවේ සබරගමු සහ දකුණු පළාත්වල නිරිතදිග පහතරට තෙත් කලාපයේ පිහිටා ඇති ජෛව විවිධත්ව බහුල ප්‍රදේශයකි.ස්වභාව ධර්මය සංරක්‍ෂණය කිරීමේ ජාත්‍යන්තර සංගමය (IUCN) ට අනුව, සිංහරාජය යනු ප්‍රාථමික නිවර්තන වැසි වනාන්තර සහිත රටේ අවසාන ශක්‍ය ප්‍රදේශයයි. එය ප්‍රාථමික හා ද්විතීයික වනාන්තර හෙක්ටයාර 11,000 ක ප්‍රදේශයක් ආවරණය කරයි. මෙම පටු රෝලිං පෙදෙස කඳු වැටි සහ නිම්න මාලාවකින් සමන්විත වේ. ගස් වලින් 60% කට වඩා සිංහරාජ වනාන්තරයට ආවේණික වන අතර ඒවායින් බොහොමයක් දුර්ලභ යැයි සැලකේ. ආවේණික වනජීවීන් බොහෝමයක් වෙති, විශේෂයෙන් කුරුල්ලන් වන නමුත් ශ්‍රී ලංකාවේ ආවේණික සමනලුන් හා ක්ෂීරපායින් විශේෂ වලින් 50% කට වැඩි ප්‍රමාණයක් සහ බොහෝ කෘමීන්, උරගයින් සහ දුර්ලභ උභයජීවීන් ද මෙම රක්ෂිතයේ වාසය කරති.එහි ආවේණික පක්ෂීන් 95% ක් වාසය කරයි.යුනෙස්කෝව විසින් සිංහරාජ වනාන්තරය 1978 දී ලෝක ජෛවගෝල රක්ෂිතයක් ලෙස සහ1988 දී සිංහරාජ වන රක්ෂිතය නමින් යුනෙස්කෝ ලෝක උරුමයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කිරීමට මෙය ප්‍රධාන හේතුවක් වේ.

 

ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රාථමික පහතරට වැසි වනාන්තරයේ අවසාන පුළුල් කොටස ඇතුළත් සිංහරාජ වන රක්ෂිතය ශ්‍රී ලංකාවේ නිරිතදිග පහතරට තෙත් කලාපයේ පිහිටා ඇත. හෙක්ටයාර 8,864 ක භූමි ප්‍රමාණයකින් සහ මීටර් 300-170 ක උන්නතාංශයක සිට වන රක්ෂිතයෙන් හෙක්ටයාර 6092 කින් සහ යෝජිත වන රක්ෂිතයෙන් හෙක්ටයාර 2772 කින් එය සමන්විත වේ. සිංහරාජය තුන් පැත්තකින් ගංගා වලින් මායිම් වී ඇත. උතුරේ සිංහරාජය මායිම් වන්නේ නැපෝල දොල සහ කොස්කුලන ගඟෙනි. දකුණේ සහ නිරිත දෙසින් මහා දොල සහ ගිං ගංගා ඇත. බටහිර දෙසින් ඇත්තේ කළුකන්දාව ඇල සහ කුඩාව ගඟ ය.

පසුගිය වසර 60 තුළ සිංහරාජයේ සහ ඒ අවට ප්‍රදේශ වලින් එකතු කරන ලද කාලගුණ වාර්‍තා වලින් හෙළි වන්නේ සිංහරාජ වනාන්තරයේ වාර්ෂික වර්ෂාපතනය 3614mm ත් 5006mm ත් අතර වන අතර උෂ්ණත්වය 19° C සිට 34° C දක්වා වන බවයි.මැයි - ජූලි සහ ඔක්තෝබර් - දෙසැම්බර් යන මෝසම් කාලයේදී වර්ෂාපතනය උපරිම කාලයන් සමඟ හොඳින් බෙදා හැරේ. අවුරුද්ද පුරා වියළි කාලගුණයක් නොමැත.

ඝන වෘක්ෂලතාදිය නිසා යාල වැනි වියලි කලාපීය වනෝද්‍යාන වල මෙන් වන සතුන් පහසුවෙන් දැකිය නොහැක. අලි 3 ක් පමණ සිටින අතර දිවියන් 15 ක් පමණ ඇත. වඩාත් සුලභ විශාල ක්ෂීරපායී සත්වයා නම් දම් පාට මුහුණැති කොළ වඳුරා වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ ආවේණික පක්ෂී විශේෂ 26 න්,  විශේෂ 20 ක්ම මෙහි දක්නට ලැබෙන අතර ඒවාට රතු මුහුණැති මල්කොහා,සහ ශ්‍රී ලංකාවේ නිල් මැග්පී ඇතුළත් ය.උරගයින්ට ආවේණික කොළ පැහැති වයිපර්  ඇතුළත් වන අතර උභයජීවීන් විශාල ප්‍රමාණයක් ඇත, විශේෂයෙන් ගස් ගෙම්බන්. අපෘෂ්ඨවංශීන්ට ආවේණික පොදු පක්ෂි විශේෂයක් වන සමනලයා සහ කූඩැල්ලා යන සතුන් ඇතුළත් වේ.

සිංහරාජය සංරක්‍ෂණය කිරීමේ දිගුකාලීන සාර්ථකත්වය රඳා පවතින්නේ දේශීය ජනතාවගේ මැදිහත්වීම මතය. පර්යන්ත කලාපයන්හි හෝටල් ඉදි කිරීම සහ ආරක්‍ෂිත ප්‍රදේශ හරහා පාරවල් ඉදි කිරීම මෙම ලෝක උරුම අඩවියට ආපසු හැරවිය නොහැකි හානි සිදු කිරීමට හේතු වේ.