ගාලු කොටුව හෝ ලන්දේසි බලකොටුව යනු 1588 දී ශ්‍රී ලංකාවේ නිරිතදිග වෙරළ තීරයේ ගාල්ල බොක්කේදී ඉදිකරන ලද පෘතුගීසි බලකොටුවකි. මෙම බලකොටුව බලකොටු 14 කින් සමන්විත වන අතර එය යුරෝපයේ වාස්තු විද්‍යාත්මක ශෛලීන් සහ දකුණු ආසියානු සම්ප්‍රදායන් මිශ්‍ර වී යුරෝපීයයන් විසින් ඉදිකරන ලද ආසියාවේ බලවත් නගර සඳහා හොඳම ආරක්‍ෂිත හා හොඳම උදාහරණයයි. යුනෙස්කෝව 1988 දී ගාල්ල ඕලන්ද කොටුව ලෝක උරුමයක් ලෙස ප්‍රකාශ කළේ ගාල්ල පැරණි නගරය සහ එහි බලකොටුව යන නාමයෙනි. එය බිත්ති ඇතුළත හෙක්ටයාර 52 ක ප්‍රදේශයක් ආවරණය කරයි. යූට්‍රෙක්ට් බලකොටුවේ ප්‍රදීපාගාරයක් සවි කර 1883 වික්ටෝරියා රැජිනගේ ජුබිලි උත්සවය සඳහා කුළුණක් ඉදි කරන ලදී. 1775 දී බැරොක් විලාසිතාවේ රෙපරමාදු පල්ලියක් ද ඉදි කරන ලදී. කොටුව සංකීර්ණයේ වඩාත් කැපී පෙනෙන ගොඩනැගිලි වූයේ අණදෙන නිලධාරියාගේ නිවස, අවි ගබඩාව සහ තුවක්කු නිවස.
ලන්දේසි ගාල්ල කොටුවේ ඉතිහාසය
1505 දී ලොරෙන්සෝ ද අල්මේදාගේ නායකත්වය යටතේ පෘතුගීසීන් ලංකාවට ප්‍රථම වරට ගොඩ බැස්වූහ. ආරම්භයේදී පෘතුගීසීන් විසින් ගාල්ලේ තාවකාලික බලකොටුවක් ඉදි කළහ. නමුත් 1640 දී ලංකාව යටත් කරගත් ලන්දේසි ජාතිකයින් ගාල්ල කොටුව අල්ලා ගත් අතර එය තවදුරටත් පුළුල් කිරීම් හා ශක්තිමත් කිරීම් වලින් ප්‍රතිසංස්කරණය කළහ. ඔවුන් ගාලු කොටුව ඔවුන්ගේ පරිපාලන මධ්‍යස්ථානය බවට පත් කළහ. ඔවුන් බලකොටුව වැඩි දියුණු කළේ දිය අගල, ට්‍රස් සහ මුරපොළ වැනි තවත් ආරක්‍ෂක පියවරයන්ගෙනි.
කොළඹ යටත් වී සතියකට පසු 1796 දී ලන්දේසීන් විසින් ගාල්ල කොටුව ඉංග්‍රීසීන්ට භාර දෙන ලදී. කොටුවට ඇතුළු වීමේ දොරටුව ඉදි කර ඇත්තේ කැපූ ගල්, අර්ධ වෘත්තාකාර ගල් සහ ගුහාවක ස්වභාවය විදහා දැක්වෙන ආරුක්කු වලිනි. මෙම නිර්මාණයන් ලන්දේසි ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ සහ තාක්‍ෂණයේ විශේෂත්වය සංකේතවත් කරන බව පෙනේ.
ගබඩා, බැස්ටියන්, ලන්දේසි රෝහල, රෙපරමාදු පල්ලිය සහ දේවස්ථාන, ලන්දේසි ආණ්ඩුකාරවරුන් සහ අණ දෙන නිලධාරීන්ගේ නිවාස සහ වෙනත් ගොඩනැගිලි වල නිර්මාණ තුළින් ලන්දේසි ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීන් ඔවුන්ගේ වාස්තු විද්‍යාත්මක හා ඉදිකිරීම් උසස් බව සංකේතවත් කරති. 17 වන සියවසේ ඕලන්දයේ ජනප්‍රිය වූ ගෘහ නිර්මාණ ශෛලිය කොරින්ති රටාවන් ය. ශ්‍රී ලංකාවේ බොහෝ ලන්දේසි ගොඩනැගිලි වල බැරොක් හා රොකෝකෝ මෝස්තර ආශ්‍රිත කොරින්ති රටා දැකිය හැකිය.
0 Comments